انتظارات عملکردی
پارامترهای مربوط به بهبود عملكرد ساختمان و سطح بهره‌دهی آن در همه ساختمان‌ها لزوماً با هم يكسان نمی باشد. به منظور انجام مطالعات بهسازی ، بایستی سطح عملکرد مورد انتظار از سازه در برابر زلزلهای با سطح خطر معین ، مشخص باشد . براي تعیین سطح بهسازی سازه بایستی مفاهيمی مانند سطح خطر زلزله ، سطح عملکرد ساختمان ، اجزای سازه ای و غيرسازه‌ای مشخص شوند که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند.
1-1- سطوح خطر زلزله
مطابق ضوابط دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های موجود، سطوح خطر زلزله به صوت زير تعريف می گردد
زلزله سطح خطر-1 : اين سطح خطر براساس 10 درصد احتمال رويداد در 50 سال که معادل دوره بازگشت 475 سال است ، تعيين می شود . سطح خطر-1 در استاندارد 2800 ايران ، زلزله طرح (MDE) ناميده شده است.
زلزله سطح خطر-2 : اين سطح خطر بر اساس 2 درصد احتمال رويداد در 50 سال که معادل دوره بازگشت 2475 سال است ، تعيين می شود . سطح خطر-2 به عنوان بيشينه زلزله محتمل (MCE) ناميده می شود.
1-2- سطوح عملکرد سازه
سطوح عملکرد سازه بر مبنای عملکرد اجزای سازه‌ای و غيرسازه‌ای مطابق تعاريف زير، تعيين می شوند
سطوح عملکرد اجزای سازه‌ای
سطح عملکرد 1- قابليت استفاده بی وقفه : سطح عملکرد قابليت استفاده بی وقفه به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش‌بينی شود در اثر وقوع زلزله ، مقاومت و سختی اجزای سازه تغيير قابل توجهی پيدا نکند و استفاده بی وقفه از آن ممکن باشد.
سطح عملکرد 2- خرابی محدود : سطح عملکرد خرابی محدود به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش بينی شود در اثر وقوع زلزله خرابی در سازه به ميزان محدود ايجاد گردد ، به‌گونه‌ای که پس از بروز زلزله با انجام مرمت بخش‌های آسيب‌ديده ، ادامه بهره‌برداری از ساختمان ميسر باشد.
سطح عملکرد 3- ايمنی جانی : سطح عملکرد ايمنی جانی به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش‌بينی شود در اثر وقوع زلزله خرابی در سازه ايجاد شود ، اما ميزان خرابی ها به اندازه ای نباشد که منجر به خسارت جانی گردد.
سطح عملکرد 4- ايمنی جانی محدود : سطح عملکرد ايمنی جانی محدود ، به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش‌بينی شود در اثر وقوع زلزله ، خرابی در سازه ايجاد شود، اما ميزان خرابی ها به اندازه‌ای باشد که خسارت جانی حداقل گردد.
سطح عملکرد 5- آستانه فروريزش : اين سطح عملکرد به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش‌بينی شود در اثر وقوع زلزله خرابی گسترده در سازه ايجاد گردد ، اما ساختمان فرو نريزد و تلفات جانی به حداقل برسد.
سطح عملکرد 6- لحاظ نشده : چنانچه برای عملکرد اجزای سازه‌ای سطح عملکرد خاصی انتخاب نشده باشد ، سطح عملکرد اجزای سازه‌ای لحاظ نشده ناميده می شود.
سطوح عملکرد اجزای غيرسازه‌ای
سطح عملکرد A- خدمت رسانی بی وقفه : سطح عملکرد خدمت رسانی بی وقفه به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش‌بينی شود اجزای غيرسازه‌ای در اثر زلزله دچار خرابی بسيار جزیی شوند، به گونه‌ای که خدمت رسانی آنها به‌طور پيوسته انجام شود.
سطح عملکرد B- قابليت استفاده بی وقفه : سطح عملکرد قابليت استفاده بی وقفه به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش‌بينی شود اجزای غيرسازه‌ای در اثر زلزله دچار خرابی جزیی شوند ، به گونه‌ای که پس از زلزله راه‌های دسترسی و فرار مانند درها ، راهروها ، پله‌ها ، آسانسورها و روشنايی آنها مختل نشده و استفاده از ساختمان بی وقفه ميسر باشد.
سطح عملکرد C- ايمنی جانی : سطح عملکرد ايمنی جانی به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش بينی شود خرابی اجزای غيرسازه‌ای در اثر زلزله ، خطر جدی برای جان ساکنين بوجود نياورد.
سطح عملکرد D- ايمنی جانی محدود : سطح عملکرد ايمنی جانی محدود به سطح عملکردی اطلاق می گردد که پيش بينی شود خرابی اجزای غيرسازه‌ای در اثر زلزله به اندازه‌ای باشد که خسارت جانی حداقل گردد.
سطح عملکرد E- لحاظ نشده : چنانچه براي عملکرد اجزای غيرسازه‌ای سطح عملکرد خاصی انتخاب نشده باشد، سطح عملکرد اجزای غيرسازه‌ای لحاظ نشده ناميده می شود.
سطوح عملکرد کل ساختمان
سطح عملكرد خدمت‌رسانی بی وقفه (1-A) : ساختمانی دارای سطح عملكرد خدمت‌رسانی بی وقفه است كه اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملكرد 1 (قابليت استفاده بی وقفه) و اجزای غيرسازه‌ای آن دارای سطح عملكرد A (خدمت‌رسانی بی وقفه) باشند.
سطح عملكرد قابليت استفاده بی وقفه (1-B) : ساختمانی دارای سطح عملكرد قابليت استفاده بی وقفه است كه اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملكرد 1 (قابليت استفاده بی وقفه) و اجزای غيرسازه‌ای آن دارای سطح عملكرد B (قابليت استفاده بی وقفه) باشند.
سطح عملكرد ايمنی جانی (3-C) : ساختمانی دارای سطح عملكرد ايمنی جانی است كه اجزای سازه‌ای آن دارای سطح عملكرد 3 (ايمنی جانی) و اجزای غيرسازه‌ای آن دارای سطح عملكرد C (ايمنی جانی) باشند.
سطح عملكرد آستانه فروريزش (5-E) : ساختمانی دارای سطح عملكرد آستانه فروريزش است كه اجزاي سازه‌ای آن دارای سطح عملكرد 5 (آستانه فروريزش) باشند . در اين حالت محدوديتی براي سطح عملكرد اجزای غيرسازه‌ای وجود ندارد (سطح عملكرد لحاظ‌نشده E)
1-3- هدف بهسازي
مطابق ضوابط دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های موجود، اهداف بهسازی به شرح زير می باشد:
بهسازی مبنا : در بهسازی مبنا انتظار می رود تحت زلزله سطح خطر 1، ايمنی جانی ساکنين ساختمان تامين شود.
بهسازی مطلوب : در بهسازی مطلوب انتظار میرود هدف بهسازی مبنا تامين گشته و علاوه بر آن تحت زلزله سطح خطر 2، ساختمان فرو نريزد.
بهسازی ويژه : در بهسازی ويژه نسبت به بهسازی مطلوب عملکرد بالاتری برای ساختمان تحت همان سطوح خطر زلزله مورد استفاده در بهسازی مطلوب در نظر گرفته شده يا با حفظ سطح عملکرد مشابه با بهسازی مطلوب ، سطوح خطر زلزله بالاتری در نظر گرفته می شود.
بهسازی محدود : در بهسازی محدود عملکرد پايين تری از بهسازی مبنا در نظر گرفته می شود ، به گونه‌ای که حداقل يکی از اهداف زير برآورده شود
الف – تحت زلزله خفيف تر از زلزله “سطح خطر-1” ايمنی جانی ساکنان تأمين باشد (سطح عملکرد 3-C)
ب – تحت زلزله برابر يا خفيف تر از “سطح خطر-1″، سطوح عملکرد 4-C، 4-D، 4-E، 5-C، 5-D، 5-E و يا 6-D تأمين
گردد.
بهسازی موضعی : بخشی از يک طرح بهسازی کلی می باشد که به دلايلی در شرايط موجود فقط بخشی از آن اجرا می شود . در اين حالت بهسازی بايد با توجه به موارد زير به گونه ای پيش بينی و اجرا شود که هدف بهسازی بخش‌های ديگر در مراحل بعدی برآورده شود
الف – بهسازی بخشی از ساختمان نبايد منجر به پايين آمدن سطح عملکرد کل ساختمان گردد.
ب – بهسازی نبايد منجر به نامنظم شدن يا افزايش نامنظمی ساختمان شود.
ج – بهسازی نبايد منجر به افزايش نيروهای ناشی از زلزله در اعضایی که وضعيت بحرانی در زلزله دارند، شود.
